Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, έχει ωθήσει την Γαλλία σε ηγετικό ρόλο αποφασίζοντας να ενισχύσει τα ελληνικά και κυπριακά συμφέροντα στη, Μεσόγειο, σύμφωνα με άρθρο του Henri J. Barkey στο αμερικανικό περιοδικό The National Interest, που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Εκθέτοντας το σκεπτικό του σε μια ομιλία του στις 29 Αυγούστου, απεικόνισε μια Μεσόγειο πολιορκημένη από συγκρούσεις. Περιέλαβε συγκρούσεις από την Συρία μέχρι την Λιβύη, διαφωνίες για την ενέργεια, την ατελείωτη ειρηνευτική διαδικασία, αποτυχημένα κράτη όπως ο Λίβανος, και έντονες δημογραφικές πιέσεις.
Πιο ανησυχητικά για εκείνον, οι νέες εξελίξεις επιδεινώνουν την τρέχουσα κατάσταση. Αυτές περιλαμβάνουν την υποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών και την γενική αδιαφορία της Ευρώπης. Αλλά υπάρχει επίσης η ανάδυση δύο μεγάλων δυνάμεων, της Ρωσίας και της Τουρκίας, οι οποίες έρχονται και οι δύο με σημαντικές ιστορικές αποσκευές. Για την Τουρκία, ο Μακρόν αντιλαμβάνεται μια επικίνδυνη ρεβιζιονιστική δύναμη διαποτισμένη με ένα είδος «φαντασίωσης» σχετικά με την προηγούμενη ιστορία της. Επίσης, ο ίδιος αύξησε την πίεση στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής MED7 στην Κορσική ενθαρρύνοντας τους Ευρωπαίους να κρατήσουν σταθερή στάση ενάντια στην Άγκυρα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Άγκυρα έχει αναπτύξει μια ομάδα σκαφών του Πολεμικού Ναυτικού της που συνοδεύουν τα σεισμικά ερευνητικά πλοία της για την αναζήτηση υδρογονανθρακικών πόρων και επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο. Τουρκικά πλοία έχουν περάσει στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου αμφισβητώντας την κυριαρχία τους. Οι Τούρκοι έχουν καταστήσει σαφές ότι είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν βία εάν είναι απαραίτητο κατά την διεξαγωγή αυτών των αποστολών.
Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν έχουν τα στρατιωτικά μέσα για να σταματήσουν τους Τούρκους και εδώ μπαίνει ο Μακρόν. Ανήσυχος από τις προκλήσεις για την κυριαρχία δύο μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Μακρόν έχει αναπτύξει σημαντικά μέσα του γαλλικού Ναυτικού για να υποστηρίξει και τις δύο χώρες. Είπε ότι χαράσσει μια κόκκινη γραμμή με σκοπό να αποτρέψει την Άγκυρα. Σε αυτό που ίσως είναι μια πρωτιά, επέπληξε ένα συνάδελφο μέλος του ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και οι Τούρκοι σέβονται μόνο τις πράξεις και όχι τα λόγια.
Ο Ερντογάν γρήγορα ανταποκρίθηκε κατηγορώντας τον Γάλλο ηγέτη και άλλους ότι είναι άπληστοι και αγνοούν τις τρομερές συνέπειες του να αντισταθούν στους Τούρκους.
Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκεται η απόφαση της Τουρκίας να διερευνήσει πόρους υδρογονανθράκων σε ύδατα που θεωρούνται ότι ανήκουν στην ελληνική και την κυπριακή ΑΟΖ. Η ΑΟΖ είναι μια νομική ονομασία, μαζί με τις έννοιες των ηπειρωτικών υφαλοκρηπίδων και των εδαφικών ορίων, που έχουν συμφωνηθεί από τους υπογράφοντες την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας, ή UNCLOS (1982 UN Law of the Sea Convention). Σύμφωνα με αυτήν, τα παράκτια κράτη μπορούν να διεκδικήσουν έκταση 200 μιλίων ως ΑΟΖ τους, όπου έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλευτούν τους υπάρχοντες πόρους. Το πρόβλημα είναι ότι η Μεσόγειος είναι μια ημίκλειστη θάλασσα όπου οι αντίστοιχες ΑΟΖ των χωρών συγκρούονται μεταξύ τους. Η Τουρκία, ενώ δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, αποφάσισε να ερμηνεύσει διαφορετικά τις διατάξεις της. Δεν αναγνωρίζει το γεγονός ότι τα νησιά έχουν επίσης δικαίωμα σε ΑΟΖ και, ως εκ τούτου, αμφισβητεί μεγάλο μέρος του προσδιορισμού των ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου.
Η Τουρκία έχει ένα λογικό ζήτημα. Τα εκατοντάδες ελληνικά νησιά που βρίσκονται στο Αιγαίο πέλαγος, μερικά τόσο κοντά όσο ένα μίλι από τις τουρκικές ακτές, περιορίζουν αποτελεσματικά τα τουρκικά συμφέροντα σε μια πολύ στενή λωρίδα. Η απάντηση της Τουρκίας είναι να ισχυριστεί ότι αυτά τα νησιά αποτελούν μέρος της υφαλοκρηπίδας της και ως εκ τούτου δεν είναι επιλέξιμα να διεκδικήσουν τις δικές τους ΑΟΖ. Παρά τις τουρκικές διακηρύξεις, το καθεστώς του Αιγαίου αξίζει να κριθεί δικαστικά. Η ελληνική κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί υπό την προϋπόθεση ότι η Άγκυρα θα σταματήσει να την απειλεί και να αποσύρει τα ναυτικά της μέσα. Η Κύπρος, ωστόσο, είναι εντελώς άλλο θέμα: η Τουρκία κατέλαβε περίπου το 40% του νησιού από το 1974 και αρνείται να αναγνωρίσει την Κύπρο, καθιστώντας απίθανες τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Λευκωσίας και Άγκυρας στο εγγύς μέλλον.
Οι Γάλλοι εξοργίστηκαν επίσης από την τουρκική παρέμβαση στην Λιβύη σε αυτό που θεωρούν ως απόπειρα του Ερντογάν να επεκτείνει την επιρροή του σε μια περιοχή που είναι το μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης. Τον περασμένο μήνα, γαλλικά και τουρκικά πολεμικά πλοία ενεπλάκησαν σε μια τεταμένη σύγκρουση στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης. Η Τουρκία συνήψε επίσης μια συμφωνία ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία είχε ως στόχο να κόψει τη Μεσόγειο στα δύο με την πιθανή πρόθεση να εμποδίσει την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ να εξάγουν φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω ενός αγωγού.
Η έντονη παρέμβαση του Macron μπορεί να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πιέζει τους Ευρωπαίους να πάρουν θέση καθώς οι γερμανικές προσπάθειες διαμεσολάβησης δεν είχαν μεγάλο αντίκτυπο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα εξετάσουν το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία στην επικείμενη σύνοδο κορυφής στις 24 Σεπτεμβρίου. Ο Ερντογάν, σε μηνύματα προς τον έξω κόσμο, έχει αργά μαλακώσει την στάση του, υποδηλώνοντας ότι είναι ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με όλα τα μέρη εκτός από την Κύπρο, την οποία η Τουρκία δεν αναγνωρίζει. Το πιο σημαντικό, έχει απομακρύνει το Oruc Reis, το εξερευνητικό σκάφος, από το Αιγαίο και το έστειλε πίσω στο λιμάνι του. Αυτή η τουρκική απόφαση για εξάλειψη των εντάσεων που ελήφθησαν εν αναμονή της εκκρεμούσας συνόδου κορυφής της ΕΕ έγινε επίσης πιο απαραίτητη από την άνευ προηγουμένου υποβάθμιση του τουρκικού χρέους από τον αξιολογητικό οίκο Moody’s στην χαμηλότατη κατηγορία. Για να δικαιολογήσει την απόφασή του, ο οίκος Moody’s επισήμανε όχι μόνο την κακή καθοδήγηση της οικονομίας από την κυβέρνηση, αλλά και τις αυξανόμενες εντάσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Μεσογείου, που οφείλονται στις στάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.
Ωστόσο, εγχωρίως, η ρητορική του Ερντογάν παραμένει μοχθηρή˙ απειλεί τους Γάλλους καθώς και όλους τους άλλους και χρησιμοποιεί την κρίση της Ανατολικής Μεσογείου για να πυροδοτήσει εθνικιστικά συναισθήματα. Αντιμετωπίζοντας μια σειρά από εγχώριες αποτυχίες, αντιμετωπίζει το καθόλου ζηλευτό καθήκον να σκεφτεί το πώς να κατέβει από την σκάλα της κλιμάκωσης.
Ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο το συμπέρασμα από το βήμα του Macron [για να καλύψει] το κενό ηγεσίας˙ οι Τούρκοι έχουν υποχωρήσει προς το παρόν. Το 1996, όταν η Ελλάδα και η Τουρκία σχεδόν πολέμησαν για δύο μη καθορισμένα βράχια στο Αιγαίο, η Ουάσιγκτον παρενέβη για να αποφορτίσει την κατάσταση. Σήμερα, όχι μόνο η Ουάσιγκτον απουσιάζει, αλλά ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται επίσης ότι έχει ενθαρρύνει τον Ερντογάν. Διακινδυνεύοντας μια αναμέτρηση με τον Ερντογάν, ο Macron αξίζει τουλάχιστον μια αναγνώριση για την προσπάθειά του.
ΠΗΓΗ: https://nationalinterest.org/feature/france-vs-turkey-showdown-mediterranean-brewing-169048
- Log in to post comments
