Η ψυχολογία του όχλου

Η εισβολή του όχλου στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, με προτροπή του απερχόμενου προέδρου ΤΡΑΜΠ,  μου θύμισε ένα πολύ σημαντικό βιβλίο με τίτλο «Η Ψυχολογία του Όχλου» του GUSTAVE LEBON.

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι ιδέες που εκφράζει έμοιαζαν τότε παράδοξες. Τώρα όμως θεωρούνται κλασικές και το βιβλίο έχει μεταφρασθεί σε πολλές γλώσσες.

Έχασα, δυστυχώς, το πολύτιμο αυτό βιβλίο επειδή το δάνεισα και, ως γνωστόν, ο καλύτερος τρόπος να χάσεις ένα βιβλίο είναι να το δανείσεις. Ευτυχώς, όταν το μελέτησα, φρόντισα να κρατήσω σημειώσεις των κυριοτέρων σημείων :

Λόγω του περιορισμένου χώρου θα παρουσιάσω τα πιο σημαντικά :

-Οι όχλοι ποτέ δεν διψάνε για αλήθειες. Τις αποστρέφονται ολοφάνερα όταν τους δυσαρεστούν και προτιμούν να θεοποιούν την πλάνη, αν η πλάνη τους γοητεύει.

-Εκείνος που ξέρει να τους προκαλεί ψευδαισθήσεις, εύκολα γίνεται αφέντης του, εκείνος δε που προσπαθεί να τους απαλλάξει από τις ψευδαισθήσεις, μισείται και γίνεται θύμα του.

-Ο όχλος είναι ένα κοπάδι που δεν μπορεί να μείνει χωρίς αφέντη.

-Το άτομο του όχλου δεν έχει συνείδηση των πράξεών του. Εξαφανίζεται η ενσυνείδητη προσωπικότητα και υπάρχει η μη συνειδητή.

-Κυριαρχείται από τα ένστικτά του και έχει τη βιαιότητα και αγριότητα των πρωτόγονων πλασμάτων.

-Ό όχλος εύκολα γίνεται δήμιος.

-Για το άτομο του όχλου η έννοια του αδύνατου εξαφανίζεται. Μόνο του γνωρίζει ότι είναι αδύνατο π.χ. να πυρπολήσει ένα παλάτι ή να λεηλατήσει ένα μαγαζί. Μπορεί όμως να το έκανε ως μέλος όχλου όταν δεχθεί την κατάλληλη υποβολή.

-Εμφανίζονται αταβιστικά κατάλοιπα του πρωτόγονου ανθρώπου. Αυτά χαλιναγωγούνται από το φόβο της τιμωρίας στο μεμονωμένο άτομο αλλά απελευθερώνονται στα πλαίσια του όχλου που εξασφαλίζει την ατιμωρησία.

-Τα εντεταγμένα σε όχλο άτομα έχουν μία τάση προς τη νοητική τους εξίσωση. Οι όχλοι έχουν γνώμη που τους επιβάλλεται. Ποτέ γνώμη που απορρέει από λογικά συμπεράσματα.

* Ο Άγγελος Ζαχαρόπουλος είναι Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τ. Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ.