Η αποκρυπτογράφηση του σχεδιασμού της Άγκυρας

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν είχε πολλές επιλογές. Η χρηματοδότηση της πολυδάπανης στρατηγικής ισχύος στην Εγγύς Ανατολή ήδη αντιμετωπίζει σοβαρά δομικά ζητήματα. Η Οικονομία δεν έχει απλά υπερθερμανθεί: Έχει «καεί», επισημαίνουν οι καλά πληροφορημένοι Δυτικοί οικονομικοί παρατηρητές. Οι συνομιλίες του Ταγίπ Ερντογάν με τους επιχειρηματίες-«κλειδιά» ήταν καθοριστικές. Ο επικεφαλής του Dogus Holding, μακράν του σημαντικότερου επιχειρηματικού Ομίλου της Τουρκίας ήταν σαφής. «Δεν είμαι σε θέση να δανείζομαι από την διεθνή αγορά με 13%. Το 47% του συνόλου της κεφαλαιοποίησής μου είναι χρέος».

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση χρειάζεται λήψη μέτρων εδώ και τώρα. Πολλοί εκ των παλαιοτέρων θυμούνται την περίοδο Κεμάλ Ντερβίς, όταν ο οικονομολόγος από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ στις αρχές της δεκαετίας του 2000  επέβαλε την νέα οικονομική πολιτική η οποία έμελλε να βγάλει την Τουρκία από την κρίση. Με τεράστιο κοινωνικό κόστος. Το αποτέλεσμα αυτής της περιόδου ήταν να γιγαντωθεί το «Light Islam», η τότε εκδοχή που έκφραζε το δίδυμο Ταγίπ Ερντογάν και Αμπντουλάχ Γκιούλ. Αυτήν την εκδοχή αγκάλιασε η Ευρώπη και η Ουάσιγκτον, καθιστώντας την «εξαγώγιμο πολιτικό προϊόν». Το «μοντέλο Ερντογάν» τέθηκε σε αντιπαράθεση με εκείνο του «βαθέος Σουνιτικού Ισλάμ» που εξέφραζε η Σαουδική Αραβία. Το πράγμα εκτροχιάστηκε, και την χαριστική βολή στο μοντέλο την έδωσε η Αραβική Άνοιξη, το αποτυχημένο εγχείρημα της Δύσης να «φορέσει» τον ισλαμικό Διαφωτισμό στις Αραβικές Χώρες. Αυτά για την Ιστορία.

Ο Ερντογάν αντελήφθη, λοιπόν, ότι προκειμένου να εφαρμόσει σκληρά μέτρα στην οικονομία όφειλε να προκηρύξει εκλογές το συντομότερο δυνατόν ώστε να κεφαλαιοποιήσει την δημοφιλία του ως του «νικητή στο Αφρίν». Τώρα διότι ουδείς γνωρίζει τα μελλούμενα.

Όμως, ο Ταγίπ Ερντογάν είναι πάνω απ’ όλα ένα «political beast». Προκειμένου να υλοποιήσει ένα ιδιαίτερα επώδυνο οικονομικό πρόγραμμα θα χρειαστεί μια πολιτική δυναμική που θα υπερκαλύπτει τις απώλειες από τον κοινωνικό αντίκτυπο που θα προκαλέσουν τα οικονομικά μέτρα. Τις εκλογές θα τις κερδίσει με την νίκη στο Αφρίν και την πολεμική ρητορική. Την εσωτερική πολιτική αγορά, ωστόσο, θα πρέπει να την διατηρήσει με μια πειστική προοπτική. Είναι τα ελληνοτουρκικά και η κλιμάκωση της έντασης μια πειστική προοπτική;

Στο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει με πρωτοσέλιδο δημοσίευμά του στην ηλεκτρονική εφημερίδα «AHVAL» ο βετεράνος πολιτικός και διπλωματικός συντάκτης, Yavuz Bydar, αυτοεξόριστος πια στην Ευρώπη και βασικό στέλεχος αυτής της ηλεκτρονικής εφημερίδας. Το τελικό συμπέρασμά του είναι πώς ο Ερντογάν θα χρειαστεί «κάτι περισσότερο από την νίκη στο Αφρίν και τις απειλές που εκτοξεύει νυχθημερόν κατά των Κούρδων στην Συρία και το Ιράκ». Μοναδικό αντίδοτο σε αυτήν την πολεμική ρητορική (;) με στόχο την Ελλάδα θα ήταν μια άμεση αντίδραση των ΗΠΑ σε συνεργασία με την Γαλλία. Κατά τον Yavuz Baydar υφίστανται ενδείξεις πως βρίσκεται σε εξέλιξη η συνεννόηση μεταξύ Παρισίων και Ουάσιγκτον με στόχο την διασφάλιση της αποτροπής ενδεχόμενης πολεμικής σύρραξης στο Αιγαίο ή στον ευρύτερο χώρο της κυπριακής ΑΟΖ. Μια εκ των συνιστωσών αυτής της ανεπίσημης συνεννόησης είναι η άμεση θωράκιση του αρχιπελάγους με στρατιωτικές ενισχύσεις από ΗΠΑ και Γαλλία οι οποίες θα «σταθμεύσουν» στην περιοχή. Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα δεν υπάρχει αναφορά στην πληροφορία περί χρονομίσθωσης γαλλικών φρεγατών από το ελληνικό πολεμικό ναυτικό. Προφανώς διότι η πληροφορία κινείται ακόμη μεταξύ του ανεπίσημου και του επίσημου με μια ημιεπίσημη επιβεβαίωση από τον αναπληρωτή υπουργό Αμύνης, κ. Φ. Κουβέλη. Ωστόσο, η λογική είναι η ίδια, ή καλύτερα, καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα. Να διαμηνυθεί στην Άγκυρα πώς μια πολεμική περιπέτεια στο Αιγαίο ή την θάλασσα της Κύπρου θα ήταν τουλάχιστον μια στρατηγική ανοησία εκ μέρους της Τουρκίας.

Είναι το μήνυμα αρκετά σαφές; Ορισμένοι Δυτικοί παρατηρητές στην Αθήνα αντιμετώπισαν με συγκρατημένη αισιοδοξία την «διατύπωση φιλειρηνικών συναισθημάτων προς την Ελλάδα από τον Ταγίπ Ερντογάν» μέσω της προεκλογικής συνέντευξής του. Την αντίστοιχη στάση τηρεί και το Μαξίμου.

Η αποκρυπτογράφηση των προεκλογικών (και μετεκλογικών) σχεδίων του Ταγίπ Ερντογάν είναι μια δύσκολη «διπλωματική γυμναστική» επισημαίνουν οι παραπάνω Δυτικοί διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα.

Μια ενδεχομένως καλύτερη εικόνα θα έχουμε μετά την ολοκλήρωση των επαφών του Εμμανουέλ Μακρόν με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσιγκτον. Πρόκειται για μια σημαντική επίσκεψη  (23–26 Απριλίου) που πραγματοποιείται εν μέσω «πολιτικού κενού» στην Ευρώπη όπου η Άνγκελα Μέρκελ και η Τερέζα Μέι, για διαφορετικούς λόγους, δεν είναι σε θέση να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο. Το «κενό» εκμεταλλεύεται ο Εμμανουέλ Μακρόν.

Η Γαλλία επιθυμεί να επιδείξει και να καταδείξει πως στηρίζει την επιλογή της επαύξησης της επιρροής της στις ζώνες ενδιαφέροντος της: Ανατολική Μεσόγειος, Βόρειος Αφρική, Εγγύς Ανατολή, Βαλκάνια. Θέλει να είναι παρούσα στην διαμόρφωση της νέας συμφωνίας «Σάϊκς - Πικό» στην περιοχή. Θα τα καταφέρει;