Ο βασικός παράγοντας επιτυχίας του Ερντογάν όλα αυτά τα χρόνια είναι η θαυμαστή ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας. Από το 2002 που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας του, η οικονομία εκτινάχθηκε κατά 74%. Η συνεχής οικονομική ανάπτυξη (που μερικές χρονιές έφτανε επίπεδα Κίνας) επέτρεψε στους ψηφοφόρους να παραβλέπουν αρχικώς τη διαφθορά του καθεστώτος και στη συνέχεια τον απολυταρχικό μετασχηματισμό του πολιτικού συστήματος. Δεν είναι λίγοι εκείνοι όμως που διατυπώνουν ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο οι στατιστικοί του σουλτάνου μετράνε την ανάπτυξη . Στα τέλη του 2016, η τουρκική Στατιστική Αρχή άλλαξε τον τρόπο υπολογισμού οικονομικών δεδομένων. Ξαφνικά η τουρκική οικονομία βρέθηκε σε καλύτερη θέση από εκείνη που πίστευαν αναλυτές και ειδικοί. Πολλοί ακόμα και έξι μήνες αργότερα προσπαθούσαν να αντιληφθούν τον τρόπο υπολογισμού των νέων στατιστικών από την Turkstat.
Τα τελευταία χρόνια οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στηρίχθηκαν σε κρατικές επενδύσεις στις υποδομές αλλά και στην αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης. Και κάπου εκεί ξεκινά το πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας. Οι κρατικές επενδύσεις επηρεάζουν τόσο έλλειμμα του ισοζυγίου όσο και τις δημόσιες δαπάνες ενώ η ιδιωτική κατανάλωση βασίζεται κυρίως σε παροχές πιστώσεων. Η διολίσθηση της τουρκικής λίρας μπορεί να λύνει βραχυπρόθεσμα το θέμα των εισροών κεφαλαίων αλλά μεσοπρόθεσμα προκαλεί πληθωριστικές πιέσεις οι οποίες με την σειρά τους επηρεάζουν τα επίπεδα των επιτοκίων και το κόστος εξυπηρέτησης δανεισμού και επομένως το επίπεδο της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ο κ. Ερντογάν είναι -προς το παρόν-αντίθετος σε μία αύξηση των επιτοκίων ενώ πέρυσι έδωσε, εγγυήσεις σε τραπεζικά δάνεια. Αυτό ενισχύσε φυσικά πρόσκαιρα την καταναλωτική διάθεση. Αλλά στην πραγματικότητα αυτό που κέρδισε ήταν να μεταθέσει το πρόβλημα. Και σήμερα είναι παγιδευμένος.. Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν φοβάται σοβαρή επιδείνωση των οικονομικών δεικτών προς το φθινόπωρο του 2018.
Η Τουρκία είναι, υπερεξαρτημένη από τα ξένα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα των τρεχουσών συναλλαγών . Έτσι , το μεγαλύτερο μέρος τού ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας χρηματοδοτείται από βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίων - δηλαδή, αγορές ομολόγων και μετοχών - σε αντίθεση με τις πιο σταθερές άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτό σημαίνει ότι η τούρκικη οικονομία είναι εξαρτημένη από τις ροές ξένων κεφαλαίων και για να τις διαχειριστεί θα χρειαστεί να ισορροπήσει μεταξύ της πολιτικής των επιτοκίων που κάνει η κεντρική της τράπεζας και της ισοτιμίας του νομίσματος. Επίσης για να ελέγξει τις ροές ξέων βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων και να αποτρέψει τις εκροές τους απαιτείται να εξασφαλίσει πολιτική και γεωπολιτική σταθερότητα. Στα πλαίσια αυτά, οι πολιτικές των κρίσεων που έχει ακολουθήσει ο Ερντογάν κάθε άλλο παρά είναι συμβατές με τις ανάγκες της οικονομίας. Αν σε όλα αυτά προστεθεί και η άρνηση του κ. Εντογάν να επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να προσχωρήσει σε μία πιο επιθετική πολιτική επιτοκίων εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το αδιέξοδο στο οποίο απειλείται να περιέλθει.
Ουσιαστικά, ο κ. Ερντογάν είναι εγκλωβισμένος και εκτεθειμένος ταυτόχρονα στην πολιτική που ο ίδιος έχει ακολουθήσει. Καταρχήν οι ανάγκες για κεφάλαια προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι σχεδόν ανελαστικές. Αυτό συμβαίνει διότι ένα σημαντικό ποσοστό της δαπάνης για εισαγωγές αφορά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας και για αμυντικές δαπάνες. Σημειώνεται ότι η Τουρκία σήμερα είναι ενεργειακά εξαρτημένη από την Ρωσία καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό πετρελαίου και αερίου προέρχεται από την χώρα του κ. Πούτιν. Η εξάρτηση της τουρκικής οικονομίας από την Ρωσία δεν περιορίζεται μόνο στην ενέργεια. Ένα μεγάλο ποσοστό των τουριστικών ροών προέρχεται από την Ρωσία και το συνάλλαγμα αυτό είναι κρίσιμο σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς.
Υπάρχουν όμως και άλλες πηγές ανησυχίας. Κυρίως η εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό και ιδίως στην Ευρώπη που είναι η σημαντικότερη εξαγωγική αγορά για τουρκικά προϊόντα και παίζει ως χρηματοπιστωτικός χώρος εξέχοντα ρόλο για την Τουρκία.
- Log in to post comments
