Δυτικά Βαλκάνια: Συμφώνησαν ότι διαφωνούν

Μπορίσοφ, Τούσκ, Γιουνκέρ

Πριν από δεκαπέντε χρόνια, οι ηγέτες της ΕΕ δήλωσαν στους ομολόγους τους των δυτικών Βαλκανίων στην σύνοδο κορυφής στην Θεσσαλονίκη, ότι οι χώρες τους θα μπορούσαν κάποια μέρα να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τότε μόνο μια από αυτές τις χώρες, η Κροατία, έχει γίνει μέλος της ΕΕ, ενώ οι άλλες... περιμένουν.

Τώρα, οι Ευρωπαίοι, ανησυχώντας για την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας και της Τουρκίας επαναφέρουν το θέμα στην ημερήσια διάταξη. Η σύνοδος κορυφής ολοκληρώθηκε με τις εγκάρδιες ομιλίες από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, τον πρόεδρο της Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, και τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, για την ενίσχυση των δεσμών της ΕΕ με την περιοχή, η οποία μαστίζεται από την διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα και τους αδύναμους δημοκρατικούς θεσμούς.

ΑΣΑΦΕΙΕΣ…

Προς τούτο, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, επέμεινε ότι η ΕΕ θα πρέπει πρώτα να επικεντρωθεί στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις πριν προχωρήσει σε άλλες περιπέτειες διεύρυνσης. Δεν ήταν ο μόνος. Το μποϊκοτάζ του Ισπανού πρωθυπουργού λόγω της παρουσίας του Κοσσυφοπεδίου, το οποίο η Μαδρίτη και τέσσερις άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ δεν αναγνωρίζουν, υπενθύμισε ότι υπάρχουν και άλλες διαφωνίες.

Η δήλωση του Συμβουλίου Κορυφής εκφράζει «την κατηγορηματική υποστήριξη» για την «ευρωπαϊκή προοπτική» των Δυτικών Βαλκανίων. Η φράση είναι σκόπιμα ασαφής και δεν έχει καμία σχέση με το κείμενο της Θεσσαλονίκης, στο οποίο αναφερόταν  ότι το «μέλλον των Βαλκανίων είναι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αυτή η ασάφεια εκφράζει τις διαφορετικές προσεγγίσεις για το θέμα. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, μίλησε για «μια σαφή προοπτική προσχώρησης» και ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς, μίλησε για την «πρόοδο στην πορεία των χωρών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση». Ωστόσο, ο Macron προτίμησε να μιλήσει για «τα Δυτικά Βαλκάνια στην Ευρώπη».

ΑΛΒΑΝΙΑ ΚΑΙ ΠΓΔΜ

Αλλά και όλοι οι Βαλκάνιοι δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε την έναρξη των συνομιλιών ένταξης τόσο για την Αλβανία όσο και για την πΓΔΜ, αλλά οι κυριότεροι ηγέτες της ΕΕ δεν ήταν διατεθειμένοι να υποστηρίξουν αυτήν την άποψη στην Σόφια.

Η ώρα των αποφάσεων θα είναι τον Ιούνιο, στις Βρυξέλλες, αλλά και οι δύο υποψήφιοι θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να έχουν μια ευκαιρία. Η πΓΔΜ πρέπει να επιλύσει τη μακρόχρονη διαμάχη με την Ελλάδα για το όνομά της και η Αλβανία είναι υπό πίεση για να αντιμετωπίσει το οργανωμένο έγκλημα και τους παράνομους μετανάστες. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την προσθήκη νέων συνθηκών πριν αρχίσουν οι συνομιλίες για ένταξη. «Η διαδικασία έχει γίνει όλο και πιο δύσκολη και λιγότερο προβλέψιμη για τις χώρες», ανέφερε. Μετά τη συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του, Αλέξη Τσίπρα, ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ, Ζόραν Ζαέφ, δήλωσε ότι οι δύο χώρες ελπίζουν ότι θα επιλύσουν την διαφωνία περί του ονόματος πριν από τη διάσκεψη κορυφής του Ιουνίου. «Αλλά εξαρτάται και από τις δύο πλευρές», πρόσθεσε. «Εξαρτάται από πολλούς άλλους».

Αλλά και η ένταξη της Σερβίας και του Μαυροβουνίου δεν πρέπει να θεωρείται λήξασα. Ο κ. Juncker στο παρελθόν είχε πει  ότι η Σερβία και το Μαυροβούνιο θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μπλοκ μέχρι το 2025. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ λένε ότι έθεσαν μια συγκεκριμένη ημερομηνία για να δώσουν στους πολιτικούς ηγέτες στα δυτικά Βαλκάνια κίνητρο ώστε να αναζωογονήσουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειές τους. 

ΤΟ ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ

Μια από τις χώρες που προκαλούν τους περισσότερους πονοκεφάλους για την Δύση στα Βαλκάνια είναι το Κοσσυφοπέδιο. Αυτό δεν θα υπήρχε χωρίς την Δυτική παρέμβαση. Ωστόσο, το Βελιγράδι εξακολουθεί να θεωρεί το Κοσσυφοπέδιο ως επαρχία του και, με την στήριξη της Ρωσίας και της Κίνας, εμπόδισε την ένταξή του στα Ηνωμένα Έθνη. Επίσης, πέντε  χώρες της ΕΕ δεν αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο και, για να ξεπεραστούν τα αδιέξοδα, τα έξι κράτη των δυτικών Βαλκανίων χαρακτηρίστηκαν ως «εταίροι» για να αποφευχθεί η αντίδραση εκείνων που δεν θεωρούν ότι το Κοσσυφοπέδιο  είναι χώρα. Επίσης, η ΕΕ κατέστησε σαφές ότι ούτε το Κοσσυφοπέδιο ούτε η Σερβία έχουν πιθανότητες να μπουν στο μπλοκ μέχρι να επιλύσουν τις διαφορές τους. Αλλά αυτό είναι δύσκολο να γίνει από την πλευρά της Σερβίας καθώς πολλοί Σέρβοι θεωρούν το Κοσσυφοπέδιο όχι μόνο ως μέρος της επικράτειάς τους αλλά και ως το λίκνο του έθνους τους. Ο πρόεδρος της Σερβίας, Aleksander Vučić, θα αντιμετωπίσει μια εθνικιστική αντίδραση αν συμφωνήσει να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του.