Η επόμενη κρίση χρέους πλησιάζει

Γιάννης Σιώτος

- «Μου έκοψες την σύνταξη!».

- Τι να σου κάνω, μωρέ;».

Αυτή στιχομυθία δεν έγινε σε καφενείο. Είναι ένας πραγματικός διάλογος μεταξύ μιας παραπονούμενης ηλικιωμένης γυναίκας της Λήμνου προς τον κ. Τσίπρα, και αυτή ήταν η απάντησή του, που αρμόζει μάλλον σε οπαδό ποδοσφαιρικής ομάδας και όχι στον πρωθυπουργό της χώρας, τον επικεφαλής της ελληνικής κυβέρνησης. 

Όμως, σε αυτές τις λέξεις περικλείεται το δράμα της χώρας. Μιας χώρας στην οποία η καθημερινότητα για τους περισσότερους πολίτες αποτελεί φλερτ με την μιζέρια. Μιας χώρας με έναν αμήχανο πρωθυπουργό, ο οποίος αξιοποιεί την αμηχανία του για να αποφύγει την αλήθεια. Και η αλήθεια είναι ότι είναι ανήμπορος να αντιμετωπίσει τα πραγματικά προβλήματα των Ελλήνων πολιτών. Πρόκειται για την ίδια αμηχανία με εκείνη του κ. Τσακαλώτου, ο οποίος, κατά την διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο κομματικό ραδιόφωνο του ΣΥΡΙΖΑ, στο «ΚΟΚΚΙΝΟ», στην ερώτηση για το αν οι περικοπές στις συντάξεις θα ισχύσουν από το 2019 απάντησε ότι χρειάζεται κοινωνικό κράτος για να μη «ταΐζει» ο γέρος τον άνεργο γιό του.

Αυτές οι απαντήσεις κρύβουν την σημερινή πραγματικότητα: Ζούμε σε ένα κράτος που η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνησή του σηκώνει με συγκατάβαση τους ώμους στην ανέχεια των πολιτών, καθώς δεν μπορεί να ομολογήσει την αδυναμία της να εφαρμόσει την πολιτική της. Μια αδυναμία που κληρονομήθηκε από τους προηγούμενους και την οποία θα κληροδοτήσει στους επόμενους. Γιατί, ας μη γελιόμαστε, αν στην θέση του κ. Τσίπρα βρεθεί ο νεοφιλελεύθερος Μητσοτάκης, τότε και αυτός με το ίδιο ανασήκωμα των ώμων θα απαντήσει στην αγωνία των ανώνυμων πολιτών.

Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει πολιτικός στον δημοκρατικό κόσμο που έχοντας ένα δημόσιο χρέος στο 180% του ΑΕΠ θα μπορούσε να δώσει μια διαφορετική απάντηση. Γιατί η ρίζα της αμηχανίας των πολιτικών μας είναι το χρέος, το οποίο τους έχει μετατρέψει σε διαχειριστές των απαιτήσεων εκείνων που το χρηματοδοτούν. Και αυτή είναι η μεγάλη αποτυχία του κ. Τσίπρα, ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, δεν έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να αποσπάσει από τους δανειστές μια συμφωνία πιο ευέλικτης διαχείρισης. Οι πληροφορίες που φθάνουν στην Αθήνα εμφανίζουν τους Γερμανούς, του Ολλανδούς και τους υπόλοιπους Κεντροευρωπαίους, απρόθυμους να δεσμευτούν σε συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης του χρέους ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση του Μνημονίου.

Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι κάποιος Έλληνας πρωθυπουργός, στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον, θα κληθεί να διαχειριστεί μια ακόμα κρίση χρέους. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι αυτή η στιγμή μπορεί να μην είναι τόσο μακρινή:

• Η πρώτη ένδειξη είναι ότι η παγκόσμια αγορά χρέους έχει διευρυνθεί σε σύγκριση με το 2008 όταν ξέσπασε η κρίση των στεγαστικών δανείων.
• Η δεύτερη ένδειξη είναι ότι οι τιμές του πετρελαίου μπορεί να αυξηθούν στα 100 δολάρια ανά βαρέλι, γεγονός που θα προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις και άνοδο των επιτοκίων.
• Η τρίτη ένδειξη είναι ότι η περίφημη θεωρία σύμφωνα με την οποία η δυνατότητα αποπληρωμής του χρέους εξαρτάται από την ανάπτυξη, είναι πολύ θεωρητική και ανατρέπεται από αστάθμητους παράγοντες, όπως, για παράδειγμα, οι γεωπολιτικές κρίσεις. Αψευδής μάρτυρας η πρόσφατη αναθεώρηση της μεταβολής του ΑΕΠ προς τα κάτω.
• Η τέταρτη ένδειξη είναι ότι ήδη πολλές φτωχές χώρες αντιμετωπίζουν την προοπτική της χρεωκοπίας. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το δημόσιο χρέος για μια τυπική φτωχή χώρα αυξήθηκε από το χαμηλό του  33% στο 47% του ΑΕΠ στο τέλος του 2017. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, σήμερα υπάρχουν 24 χώρες που είτε δεν εκπληρώνουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, όπως η Μοζαμβίκη (το δημόσιο χρέος της οποίας αυξήθηκε από 53% του ΑΕΠ το 2013 σε 128% στο τέλος του 2016), είτε αντιμετωπίζουν υψηλές πιθανότητες να βρεθούν σε μια τέτοια κατάσταση (Ζάμπια). Το 2013 υπήρχαν μόνο 13 χώρες σε ανάλογη θέση. Πρόκειται για χώρες που αποτελούν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μόνο το 4% της παγκόσμιας παραγωγής.
• Η πέμπτη ένδειξη είναι ή άρνηση των ισχυρά οικονομικών κρατών να υιοθετήσουν ένα νομικό πλαίσιο για να αντιμετωπίσουν τις χρεωκοπίες κρατών. Το περίφημο «κλαμπ των Παρισίων» αποδείχθηκε στην πράξη ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μείζονος έντασης φαινόμενα.

Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς ότι η προοπτική μιας παρατεταμένης εκχώρησης της κυριαρχίας της χώρας λόγω χρέους, θα σήμανε συναγερμό στις πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Αντ΄ αυτού, ο δημόσιος διάλογος αναλίσκεται σε αιτήματα για εκλογές (Μητσοτάκης, Γεννηματά), σε μεταμεσονύχτια τηλεφωνήματα επιχειρηματιών με υπουργούς, και σε σηκωμένα δάκτυλα που δείχνουν  πολιτικούς αντιπάλους. Για αυτό, λοιπόν, είμαστε άξιοι της μοίρας μας...