Το σούπερ-κοίτασμα της Κύπρου και η ομπρέλα ασφαλείας από ΗΠΑ-Γαλλία

Κυπριακή ΑΟΖ

Νίκος Γεωργιάδης

Μια μικρή είδηση της ιταλικής Agenzia Nova  από το Κάϊρο, την 12η Φεβρουαρίου, ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει ένα τσουνάμι δημοσιευμάτων στο Διαδίκτυο σχετικά με τα αποθέματα υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Συγκεκριμένα, ανώτατο στέλεχος πετρελαϊκής εταιρείας, διατηρώντας την ανωνυμία του, είπε πως εντός των επομένων ημερών η EXXON MOBIL θα ανακοινώσει ότι πιστοποίησε γιγαντιαίο απόθεμα φυσικού αερίου στο «οικόπεδο 10» της Κυπριακής ΑΟΖ. Το κοίτασμα γεωγραφικά είναι πιο περιορισμένο από το γειτονικό «Ζορ» στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, αλλά τα αποθέματα είναι της ίδιας τάξης.

Κατόπιν τούτου και επίσημα εντός του επομένου χρονικού διαστήματος ο χάρτης των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο θα έχει περίπου συμπληρωθεί, με τα σημαντικά κοιτάσματα στην θέση «Λεβιάθαν 1 και 2» στην ισραηλινή ΑΟΖ, τα κοιτάσματα στις θέσεις «Αφροδίτη» και «οικόπεδο 10» στην κυπριακή ΑΟΖ και στην θέση «Ζορ» στην αιγυπτιακή οικονομική ζώνη. Ήδη, πριν ακόμη πιστοποιηθούν τα αποθέματα, είχε αρχίσει η αναπροσαρμογή του Δυτικού Δόγματος Ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού ήδη επί διακυβέρνησης Κλίντον οι ΗΠΑ και κατόπιν οι μεγάλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ είχαν συνδέσει την πολιτική ασφάλειας με τις ενεργειακές οδούς στον πλανήτη.

Οι επιπτώσεις από αυτήν την επερχόμενη ανακοίνωση της EXXON MOBIL είναι καταλυτικές, τουλάχιστον σε δύο μέτωπα. Το πρώτο αφορά την διαμορφούμενη τριγωνική στρατηγική σχέση μεταξύ Κύπρου – Αιγύπτου, Κύπρου - Ισραήλ και Ισραήλ – Αιγύπτου. Οι τριγωνικές αυτές συμφωνίες επεκτείνονται σε τετραμερές επίπεδο και με την Ελλάδα. Η στρατηγική και αναθεωρημένη συμφωνία Κύπρου – Αιγύπτου αφορά την εκμετάλλευση πόρων εντός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους αφού τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων είναι γειτονικά και αλληλοεφαπτόμενα. Έχει προβλεφθεί και η αναπροσαρμογή ποσοστώσεων ιδιοκτησίας των δύο χωρών επί των κοιτασμάτων, ανάλογα με την έκτασή τους εντός της καθεμιάς εκ των δύο γειτονικών ΑΟΖ. Πρόκειται δηλαδή για μια επικαιροποιημένη και λεπτομερή διμερή συμφωνία η οποία δεν επιδέχεται ερμηνειών ή αποκλίσεων.

Ανάλογη συμφωνία έχει υπογραφεί μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, αλλά και Ισραήλ – Αιγύπτου.

Οι τριγωνικές αυτές συμφωνίες θα καταλήξουν εντός του αμέσως επομένου διαστήματος σε μια συνάντηση–ομπρέλα όπου Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος και Ελλάδα τίθενται υπό την προστασία του αμερικανικού παράγοντα. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στην Κρήτη και θα συμμετέχει ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο. Πρόκειται για το επιστέγασμα στρατηγικής σύγκλισης με την δημιουργία ενός «μίνι ΝΑΤΟ» στην Ανατολική Μεσόγειο υπό την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας.

Τυπικά η δημιουργία αυτού του πλέγματος συμφερόντων–ασφαλείας προσδιορίζεται και από τις τρέχουσες διαδικασίες, αφενός την Στρατηγική Συμφωνία ΗΠΑ–Ελλάδας η οποία βρίσκεται στην δεύτερη φάση επεξεργασίας και η Στρατηγική Συμφωνία ΗΠΑ–Κύπρου που επίσης «τρέχει» με ταχύτατους ρυθμούς. Και οι δύο αυτές συμφωνίες ενσωματώνουν μακρά πνοής deals ως προς την στρατιωτική συνεργασία. Πτυχές αυτών των deals είναι υπό δημοσιοποίηση. Υπάρχουν, ωστόσο, και μυστικά πρωτόκολλα που εξειδικεύουν τις συμφωνίες αυτές.

Η ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ Η ΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Με πιο ξεκάθαρα -ως προς την διαφάνεια των επιδιώξεών της- βήματα κινείται η Γαλλία, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει μια στρατιωτική βάση στο νησί. Το Παρίσι επείγεται όχι μόνον διότι πλησιάζει χρονικά η ώρα της σύγκρουσης στην Εγγύς και Μέση Ανατολή με επίκεντρο την αντιπαράθεση Ισραήλ–Ιράν και Σαουδικής Αραβίας-Ιράν αλλά και διότι επίκειται η επίσημη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ. Το Brexit σημαίνει πώς οι δύο βρετανικές βάσεις στην Κύπρο δεν θα είναι πλέον «Ευρωπαϊκό Έδαφος». Η Γαλλία στο πλαίσιο του γεω-οικονομικού παιγνίου στην περιοχή επιχειρεί να διασφαλίσει τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά της.

Δεν έχει ακόμη γίνει γνωστό αν η Γαλλία θα αποκτήσει βάση επί της υφιστάμενης στρατιωτικής  δομής του αεροδρομίου της Πάφου, το οποίο έχει κατασκευαστεί με προδιαγραφές που καλύπτουν στρατιωτικές ανάγκες, τουλάχιστον όταν κατασκευάστηκε επί περιόδου που ίσχυε το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας–Κύπρου. Οι Γάλλοι ωστόσο επιθυμούν παράλληλα και την διασφάλιση δυνατοτήτων ναυτικών διευκολύνσεων που σημαίνει πώς εν τέλει θα αποκτήσουν μόνιμη πρόσβαση στα νότια λιμάνια της Κύπρου: Την Λεμεσό και την Λάρνακα.

Στην βάση των παραπάνω διαπιστώσεων παρατηρείται μια ανατρεπτικού χαρακτήρα αναβάθμιση του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στο στρατηγικό παιγνίδι της περιοχής. Αναλογικά, η αναβάθμιση αυτή είναι κατά πολύ ανώτερη ,ποιοτικά και ποσοτικά, από αυτήν που παρατηρείται με την Ελλάδα.

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Η δεύτερη επίπτωση από την επίσημη ανακοίνωση της πιστοποίησης μεγάλου κοιτάσματος στο «οικόπεδο 10» της EXXON MOBIL αφορά στις εξελίξεις στο Κυπριακό αλλά και στην διαμόρφωση των σχέσεων Δύσης–ΗΠΑ-ΕΕ με την Τουρκία.

Το Κυπριακό, κατόπιν όλων αυτών, εισέρχεται στην τελική φάση της soft διχοτόμησης, με την δημιουργία μιας εξαιρετικά χαλαρής συνομοσπονδίας δύο κυρίαρχων κρατών, τα οποία θα έχουν πλήρη έλεγχο ως προς τα του οίκου τους, με επί μέρους διμερείς σχέσεις, τοπικού ή ευρύτερου χαρακτήρα.

Σε αυτό το σκηνικό μεγάλη σημασία προσλαμβάνει η υπό μελέτη–διαμόρφωση νέα Τελωνειακή Ένωση Τουρκίας–ΕΕ, η οποία τελικά θα αποτελέσει και την τελική πολιτική ανταλλαγή μεταξύ της Ευρώπης και της Άγκυρας. Μια τελωνειακή ένωση η οποία θα πάρει την θέση της ακυρωμένης (πολιτικά και οικονομικά) διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Η Τουρκία σε αυτήν τη νέα συμφωνία με την ΕΕ επιδιώκει να περάσει και την αρχή της ελεύθερης «διακίνησης–εγκατάστασης» πολιτών με επιδιωκόμενο στόχο την ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση των κατοίκων στις τουρκοκυπριακές περιοχές. Κάτι τέτοιο θα ανέτρεπε άρδην όλες τις υφιστάμενες ισορροπίες μεσοπρόθεσμα μάλιστα.

Η Μεγάλη Βρετανία στηρίζει τις θέσεις της Άγκυρας επί αυτού διότι απλά μετά το Brexit θα υπάρξει συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης Ηνωμένου Βασιλείου–ΕΕ. Το Λονδίνο επιδιώκει, λοιπόν, να υπάρχει δεδικασμένο επί της αρχής της ελεύθερης διακίνησης και εγκατάστασης γενικώς και αορίστως. Αυτό το δεδικασμένο θα είναι η Τελωνιακή Ένωση Τουρκία–ΕΕ.

Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

Η παραπάνω διπλωματική πτυχή, η οποία θα καταλήξει σε μια θετική και αναβαθμισμένη για την Τουρκία σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση έστω και αν το project της ένταξης στην ΕΕ ενταφιάζεται δια παντός, δεν μπορεί κρύψει την απομόνωση της εξ ανατολών γείτονος από το γεω-οικονομικό παιγνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τελικά, η Τουρκία είναι στην πραγματικότητα απούσα από τις ήδη διαμορφωμένες εξελίξεις. Εξ ου και η επιθετική ρητορική και τα επιθετικά αλυχτίσματα της Άγκυρας, οι κατά συρροή ΝΟΤΑΜ και οι βόλτες του «Μπαρμπαρόσα». Η ενεργειακή πίτα στην Ανατολική Μεσόγειο είναι δεδομένη και χαρτογραφημένη. Μένει η τελική υπογραφή για την επίσημη έναρξη διερεύνησης της τελικής φάσης μελέτης για την κατασκευή του αγωγού EastMed: Έργο γιγαντιαίο, μοναδικό και τεχνολογικά υπό διαμόρφωση. Οικονομικά είναι δυσβάσταχτο. Πρακτικά δύσκολο. Πολιτικά αναγκαίο. Εκεί παίζεται το παιγνίδι.

«Η Τουρκία θα πάρει ό,τι τελικά της δώσουν», είναι η μόνιμη επωδός στους διπλωματικούς διαδρόμους στην Αθήνα, το Τελ Αβίβ, το Κάιρο αλλά και την Ουάσινγκτον. Προφανώς, τα τουρκοκυπριακά εδάφη θα έχουν τυπικά μια περιορισμένη ΑΟΖ–χωρικά ύδατα αλλά, όπως εξηγούν στα επιτελεία των πετρελαϊκών εταιρειών και στα ΥΠΕΞ των εμπλεκομένων χωρών, «η υφιστάμενη κυπριακή ΑΟΖ έχει τελεσίδικα τεθεί υπό την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Γαλλίας», έστω και αν η τελευταία είναι και μέλος του ΝΑΤΟ.

*Το κείμενο αποτελεί παραλλαγή της δημοσίευσης του ιδίου στον ιστότοπο της Athens Voice, https://www.athensvoice.gr/politics/519453_petrelaio-sti-mesogeio-neo-eldorado-kai-i-afroditi-tis-kyproy