Η πανδημία έχει προσγειώσει τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Αλλά όχι τον Εμμανουέλ Μακρόν, γράφει ο Economist σήμερα. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Γάλλος πρόεδρος βρισκόταν σε υπερκινητική διπλωματική φάση. Έχει πετάξει δύο φορές στον Λίβανο, τη μια φορά σταματώντας στο Ιράκ κατά την επιστροφή του. Έστειλε μια φρεγάτα και δύο μαχητικά αεροσκάφη για να βοηθήσει την Ελλάδα και την Κύπρο να υπερασπιστούν τα ύδατά τους από τις τουρκικές επιδρομές, και πραγματοποίησε μια σύνοδο κορυφής Μεσογειακών ηγετών στην Κορσική για να προσπαθήσει να συσπειρώσει άλλους σε μια σκληρότερη στάση ενάντια στην Τουρκία. Στις 28-30 Σεπτεμβρίου ο Γάλλος πρόεδρος είναι εκτός και πάλι, αυτή τη φορά στην Λετονία και την Λιθουανία, όπου θα επισκεφθεί Γάλλους στρατιώτες που υπηρετούν σε μια ομάδα μάχης του ΝΑΤΟ.
Τι ετοιμάζει ο κ. Macron; Τον Σεπτέμβριο πριν από τρία χρόνια, στο αμφιθέατρο της Σορβόννης, περιέγραψε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την αναζωογόνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό βασίστηκε σε δύο αρχές: περισσότερη «αλληλεγγύη» μεταξύ των κρατών-μελών και περισσότερη διεκδίκηση της ευρωπαϊκής «κυριαρχίας» ενόψει της αντιπαλότητας των μεγάλων δυνάμεων. Τον Ιούλιο, όταν και τα 27 μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να εκδώσουν αμοιβαίο χρέος για ένα τεράστιο ταμείο ανάκαμψης, ο κ. Macron σημείωσε πρόοδο στο πρώτο θέμα του. Στο δεύτερο, ωστόσο, η Γαλλία προσπαθεί ακόμα να βρει πώς να συνδυάσει την εκδοχή της για το συλλογικό ευρωπαϊκό συμφέρον, ιδίως ως απάντηση στους περιφερειακούς ταραχοποιούς στην Τουρκία, την Ρωσία, την Λιβύη και αλλού, με τον τρόπο που το βλέπουν και οι άλλοι.
Από ορισμένες απόψεις, η συζήτηση έχει μεταβάλλει τον τρόπο της Γαλλίας. «Οι νοοτροπίες αλλάζουν», λέει ο Clément Beaune, γραμματέας στο Υπουργείο Εξωτερικών και Ευρώπης του κ. Macron: «Εμβολιάσαμε την Ευρώπη ενάντια στην σκληρή ισχύ, γιατί πριν από 70 χρόνια χτίσαμε το έργο στην συμφιλίωση και είπαμε ότι η σκληρή ισχύς δεν είναι για εμάς. Τώρα μαθαίνουμε να μιλάμε την γλώσσα της ισχύος». Η φράση «ευρωπαϊκή κυριαρχία», η οποία ίσως κάποτε είχε απορριφθεί ως γαλλικό ιδεολόγημα, τώρα αρθρώνεται ακόμη και από τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, Heiko Maas. Η Ursula von der Leyen, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι θέλει η επιτροπή να είναι «γεωπολιτική».
Όπως όμως ανακαλύπτει η Γαλλία, τέτοιες έννοιες δεν σημαίνουν το ίδιο για όλους. Δείτε την γαλλική στάση απέναντι στην Τουρκία. Η σθεναρή υποστήριξη του κ. Macron στα ελληνικό και το κυπριακό Ναυτικό, που προσφέρθηκε τον Αύγουστο μετά από ένα τηλεφώνημα στον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Έλληνα πρωθυπουργό, θεωρήθηκε στην Γαλλία ως κάτι ξεκάθαρο: υποστήριξη προς μια απειλούμενη φίλη ευρωπαϊκή χώρα, για την υπεράσπιση του διεθνούς δικαίου και των κυρίαρχων συνόρων. Ωστόσο, δεν ήταν καθολικά ευπρόσδεκτη. Ο Norbert Röttgen, ο Χριστιανοδημοκράτης πρόεδρος στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Bundestag [της γερμανικής βουλής], υποστήριξε ότι η ΕΕ «δεν πρέπει να διαλέξει πλευρά» καθώς «αυτό θα οδηγήσει μόνο σε κλιμάκωση». Άλλοι δήλωσαν ότι υπονόμευσε τις παράλληλες γερμανικές προσπάθειες διαμεσολάβησης.
Όπως εξελίχθηκε το πράγμα, η Τουρκία συμφώνησε τώρα να ξαναρχίσει τις συνομιλίες με την Ελλάδα, μια απόφαση που ο κ. Macron χαιρέτισε σε μια τηλεφωνική συνομιλία του με τον πρόεδρο της Τουρκίας. Οι Γάλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν ο καταμερισμός της εργασίας -με τον κ. Macron ως πολεμιστή και την Άνγκελα Μέρκελ ως διαμεσολαβητή- που την έκαναν. Η βεβαίωση της ευρωπαϊκής κυριαρχίας σημαίνει να γίνονται και τα δύο, λένε, και η Ευρώπη πρέπει να συνηθίσει σε αυτό.
Ωστόσο, παραμένουν αμφιβολίες σχετικά με τις γαλλικές δραστηριότητες στην περιφέρεια της Ευρώπης. Η πιο πιεστική ανησυχία αφορά τις προσπάθειες του κ. Macron για την δημιουργία «στρατηγικού διαλόγου» με την Ρωσία. Με μεγάλες τυμπανοκρουσίες προσκάλεσε τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο επίσημο προεδρικό ησυχαστήριο στην Μεσόγειο (εικόνα), τον Αύγουστο του περασμένου έτους, υποστηρίζοντας ότι ο καλύτερος τρόπος για να κρατηθεί η Ρωσία έξω από τις αγκάλες της Κίνας ήταν να της προσφερθεί μια θέση στην ανατολική περιφέρεια της Ευρώπης υπό μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας. Εκείνη την εποχή, τέτοιες προτάσεις εξόργισαν την Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, που βλέπουν την Ρωσία νευρικά στο ανατολικό τους άκρο, και θεωρούν ότι το ΝΑΤΟ -το οποίο ο κ. Macron συνέχισε να επικρίνει- είναι ο εγγυητής της ασφάλειάς τους.
Η δηλητηρίαση του Alexei Navalny, του κύριου αντιπάλου του Πούτιν, μαζί με την στήριξη της δικτατορίας του Alexander Lukashenko από την Ρωσία στην Λευκορωσία, έχει κάνει την προσέγγιση του κ. Macron όλο και πιο αστήρικτη. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι Γάλλοι διέκοψαν μια προγραμματισμένη συνάντηση «2+2» στο Παρίσι μεταξύ των Γάλλων και Ρώσων υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας. Η εφημερίδα Le Monde περιέγραψε έναν «διάλογο κωφών» μεταξύ του κ. Macron και του κ. Πούτιν, στην διάρκεια του οποίου ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε σε μια τηλεφωνική κλήση στις 14 Σεπτεμβρίου ότι ο κ. Navalny μπορεί να δηλητηριάστηκε μόνος του.
«Η δική μας είναι μια στρατηγική που πρέπει να προσαρμοστεί στις περιστάσεις», δήλωσε ο κ. Beaune στο The Economist στις 22 Σεπτεμβρίου. «Ποτέ δεν είπαμε ότι ήταν ένας άνευ όρων ή μη αναστρέψιμος διάλογος. Η υπόθεση Navalny τον καθιστά πιο δύσκολο βραχυπρόθεσμα. Δεν ήταν ποτέ θέμα αναστροφών αλλά προσαρμογών». Ο κ. Macron είχε ήδη εκφράσει τις «επιφυλάξεις» του για τον αγωγό Nord Stream 2 της Γερμανίας, ο οποίος θα φέρει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Ο τόνος στο Παρίσι σκληραίνει.
«Ο Macron σιγά-σιγά αποδέχεται το γεγονός ότι δεν πηγαίνει πουθενά με τον Πούτιν», λέει ο Bruno Tertrais του Ιδρύματος Στρατηγικής Έρευνας (Foundation for Strategic Research) στο Παρίσι. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Γαλλία έχει εγκαταλείψει τις μακροχρόνιες ελπίδες της για ουσιαστικό διάλογο με την Ρωσία. Αλλά ο Γάλλος πρόεδρος πιέζεται να αποστασιοποιηθεί αυτή την στιγμή από τον ηγέτη της Ρωσίας. Η Γαλλία υποστήριξε το σχέδιο της ΕΕ για επιβολή κυρώσεων σε επιλεγμένους Λευκορώσους ηγέτες. Ο κ. Beaune προέτρεψε την Κύπρο να μην τους εμποδίσει. Υπάρχουν συζητήσεις ότι ο κ. Μακρόν ίσως να συναντήσει την Σβετλάνα Τιχανόβσκαγια, την εξόριστη αρχηγό της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, όταν θα βρίσκεται στην Λιθουανία.
Η αποτυχία του κ. Macron για την Ρωσία δεν είναι καθόλου ο μόνος πονοκέφαλος. Τα κρούσματα της ασθένειας Covid-19 εγχωρίως αυξάνονται πάλι απότομα. Τα δημοσκοπικά ποσοστά του παραμένουν χαμηλά. Στις 21 Σεπτεμβρίου ο Pierre Person, ο αναπληρωτής αρχηγός του κόμματός του, La République en Marche, παραιτήθηκε από την θέση του, λέγοντας ότι το κόμμα «κινδυνεύει να εξαφανιστεί» και δεν «παρήγαγε νέες ιδέες». (Η οργάνωση διόρισε, μεταξύ άλλων, τον κ. Beaune για να βρει μερικές) Εν μέσω όλων αυτών, η κύρια παρηγοριά του προέδρου είναι ότι η αυξανόμενη πλειοψηφία των Γάλλων του πιστώνει την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας στο εξωτερικό, ακόμη και αν οι ξένοι δεν είναι πάντα τόσο εντυπωσιασμένοι.
- Log in to post comments
