Foreign Policy: Η Ελλάδα και η Τουρκία πλησιάζουν προς τον πόλεμο

Την επικινδυνότητα της κατάστασης που διαμορφώνεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αναδεικνύει το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy, με άρθρο του που δημοσιεύει στον ιστότοπό του υπό τον τίτλο «Η Ελλάδα και η Τουρκία πλησιάζουν προς τον πόλεμο - Λαϊκιστές και στις δύο χώρες εμβαθύνουν μια σπάνια στρατιωτική κρίση μεταξύ συμμάχων του ΝΑΤΟ».

Το άρθρο υπογράφει ο Yiannis Baboulias, ο οποίος είναι ερευνητικός δημοσιογράφος και συγγραφέας ενός επερχόμενου βιβλίου για την «Χρυσή Αυγή», και συνιδρυτής του Precarious Europe project.

Το πλήρες κείμενο του άρθρου, μεταφρασμένο από τα αγγλικά, έχει ως εξής:

«Η σχέση Ελλάδας-Τουρκίας δεν ήταν ποτέ εύκολη. Οι γειτονικές χώρες βρέθηκαν σε πόλεμο μεταξύ τους αρκετές φορές τον 20ο αιώνα και βρίσκονταν κοντά σε στρατιωτική σύγκρουση στην ελληνική νησίδα Ίμια το 1996, προτού οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμβουν για την αποτροπή μιας καταστροφής.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ βρίσκονται τώρα στα πρόθυρα και πάλι, ωθούμενοι λαϊκιστές και από τις δύο πλευρές -και αυτή τη φορά η Ουάσινγκτον δεν βρίσκεται πουθενά.

Την Δευτέρα, μια ελληνοτουρκική αντιπαράθεση αναζωπύρωσε παλιές αναμνήσεις. Ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ, κατά την διάρκεια μιας εκδήλωσης στην Άγκυρα, ισχυρίστηκε ότι η τουρκική ακτοφυλακή είχε αφαιρέσει μια ελληνική σημαία από νησίδα κοντά στο νησί Φούρνοι, αφού τοποθετήθηκε νωρίτερα από τρεις Έλληνες. Το Γενικό Επιτελείο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων απάντησε ότι κανένα τουρκικό σκάφος δεν είχε φανεί στην περιοχή τις τελευταίες 48 ώρες˙ ο δήμαρχος των Φούρνων επισκέφθηκε τότε το νησάκι και ανέφερε ότι η ελληνική σημαία ήταν ακόμα εκεί.

Αλλά η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να απαντήσει με τη μέγιστη σοβαρότητα στα όσα υποστήριξε ο Yildirim. Το περιστατικό της Δευτέρας έρχεται μετά από ένα τραγικό ατύχημα την περασμένη εβδομάδα, κατά το οποίο σκοτώθηκε ένας Έλληνας πιλότος μετά την πτώση του αεροσκάφους του, ενώ επέστρεφε στην βάση του από μια αποστολή για να αναχαιτίσει τουρκικά μαχητικά περίπου 10 μίλια βόρεια της Σκύρου. Ούτε αυτό ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό: Τα τουρκικά τζετ παραβίασαν τον ελληνικό εναέριο χώρο περισσότερο από 30 φορές μόνο τον Απρίλιο. Ενώ ο Yildirim και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκαναν γρήγορες διπλωματικές κινήσεις για να στείλουν συλλυπητήρια στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, η ελληνική κοινή γνώμη κατηγορεί την Τουρκία για τον θάνατο του 34χρονου πιλότου.

Η σύλληψη δύο αξιωματικών του ελληνικού στρατού τον περασμένο μήνα και η φυλάκισή τους στην Τουρκία, όπου μπορεί να αντιμετωπίσουν κατηγορίες για κατασκοπεία, τροφοδοτεί περαιτέρω την οργή μεταξύ των Ελλήνων.

Εν τω μεταξύ, το νησάκι που ενεπλάκη στη διαμάχη αυτής της εβδομάδας -που ονομάζεται Ανθρωπόφαγος- είναι μέρος αυτού που η Τουρκία ισχυρίζεται ότι είναι «γκρίζες ζώνες», περιοχές αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας, στο Αιγαίο Πέλαγος. Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, δεν αναγνωρίζει τέτοιες «γκρίζες ζώνες», σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης και το διεθνές δίκαιο. Η θέση της Τουρκίας επαναλήφθηκε από τον Ερντογάν κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα πέρυσι. Ισχυρίστηκε ότι η Συνθήκη της Λωζάννης πρέπει να επανεξετασθεί, υποδεικνύοντας ως δικαιολογία την τουρκόφωνη μειονότητα της Θράκης, μια περιοχή της βόρειας Ελλάδας. Για να υπογραμμίσουν τις προθέσεις του Ερντογάν, τα τουρκικά πολεμικά πλοία σταμάτησαν πρόσφατα ένα ιταλικό ερευνητικό σκάφος από το να φτάσει στον προορισμό του στα ελληνοκυπριακά ύδατα.

Ακόμη και εν μέσω αυτού του επικίνδυνου κλίματος, και οι δύο πλευρές επιδίδονται σε απερίσκεπτη ρητορική. Στην Τουρκία, ο Ερντογάν και το κόμμα του ξεκινούν μια όλο και πιο επιθετική ρητορεία προς την Ελλάδα και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης είναι τώρα υπό την ηγεσία του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ενός ανθρώπου που ισχυρίζεται ότι η Τουρκία πρέπει να επαναδιεκδικήσει 18 τουρκικά νησιά που επί του παρόντος κατέχει η Ελλάδα.

Η συμπεριφορά της Τουρκίας έχει παράσχει ίσως το μόνο σημείο συμφωνίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης, με τον Τσίπρα, του ακροαριστερού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ, να υπαινίσσεται ότι ο Ερντογάν συμπεριφέρεται σαν «σουλτάνος’, και τον κεντροδεξιό Γιώργο Κουμουτσάκο της Νέας Δημοκρατίας, σκιώδη υπουργό Εξωτερικών, να λέει ότι η Τουρκία είναι «χώρα αυταρχικής διακυβέρνησης που δημιουργεί αστάθεια και ένταση στην περιοχή».

Το πρόβλημα του Τσίπρα στην αντιμετώπιση των κέντρων της Τουρκίας είναι μάλλον η κυβέρνησή του -συγκεκριμένα, ο δευτερεύων εταίρος του [κυβερνητικού] συνασπισμού, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, των οποίων ο ηγέτης, ο Πάνος Καμμένος, είναι επίσης υπουργός Εθνικής Άμυνας.

Η συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους Ανεξάρτητους Έλληνες ήταν πάντοτε περίεργη, αλλά τώρα γίνεται ιδιαίτερα ξεκάθαρη. Το μόνο που είχαν κοινά τα δύο μέρη ήταν η αντίθεσή τους στη λιτότητα. Ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τις ρίζες του στη ριζοσπαστική αριστερά, ο Καμμένος ήταν υπουργός από την εθνικιστική και λαϊκιστική πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας προτού αποχωρήσει και σχηματίσει το δικό του κόμμα το 2012. Ο Καμμένος φέρεται να έχει δεσμούς με τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump μέσω του πρώην σύμβουλου του, Γιώργου Παπαδόπουλου, και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, μέσω του Ελληνορώσου επιχειρηματία και πρώην Ρώσου βουλευτή, Ιβάν Σαββίδη. Ενώ βοήθησε τον Τσίπρα με τις επαφές του και την γνώση των λειτουργιών του ελληνικού κράτους (και ειδικά τα τμήματα αυτού που θα ονομάζαμε «βαθύ κράτος»), υπήρξε ένας συνεχής πονοκέφαλος στην εξωτερική πολιτική.

Ο Καμμένος και το κόμμα του έχουν επανειλημμένα βάλει τον Τσίπρα σε αμήχανη θέση κάνοντας φιλοπόλεμες ή ακόμη και επιθετικές δηλώσεις προς την Τουρκία ή απλώς όντας σε σύγχυση σχετικά με την πολιτική της κυβέρνησης. Ο Καμμένος, ως υπουργός Άμυνας, έχει επανειλημμένα εκνευρίσει τους Τούρκους, κάνοντας δηλώσεις με βάση το νόημα «μολών λαβέ». Ο αναπληρωτής του Καμμένου στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ο αριστερός Φώτης Κουβέλης, δήλωσε τη Δευτέρα το βράδυ ότι η Ελλάδα βρίσκεται «σε ακήρυκτο πόλεμο στο Αιγαίο». Και ο αναπληρωτής πρόεδρος του ελληνικού κοινοβουλίου, μέλος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, κατόρθωσε να έρθει σε αντίφαση με τον εαυτό του εντός 10 ημερών λέγοντας τόσο ότι η Ελλάδα είναι «πολύ σκληρή με τον Ερντογάν» όσο και ότι «δεν θα τους αφήσουμε χωρίς αμφισβήτηση».

Αυτά τα προβλήματα δεν περιορίζονται στην Τουρκία. Ο Κάμενος υπήρξε επίσης πρόβλημα για τον Τσίπρα κατά τις διαπραγματεύσεις για το όνομα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, όπου συμπαρατάχθηκε με Έλληνες διαδηλωτές και αντίθετα με το δικό του εταίρο του [κυβερνητικού] συνασπισμού, ζητώντας να μην περιληφθεί στο όνομα της γειτονικής χώρας ο όρος «Μακεδονία» , παρά το γεγονός ότι είναι από καιρό σε χρήση. Τελικά, ο Κάμενος αναγκάστηκε να υποχωρήσει και «να συμφωνήσει ότι διαφωνεί» με τον Τσίπρα.

Παρόλα αυτά, παρ’ όλες τις υπερβολές του Καμμένου, το πραγματικό πρόβλημα στο Αιγαίο είναι η τουρκική στρατηγική των προκλήσεων -μια στρατηγική που προηγήθηκε του Ερντογάν και πιθανότατα θα συνεχιστεί αφότου εκείνος φύγει. Ο Ερντογάν έχει απλώς ενισχύσει αυτή την στρατηγική τους τελευταίους μήνες, έχοντας φαινομενικά αποφασίσει ότι έχει μόχλευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφού έχει συμφωνήσει να αναλάβει την ευθύνη για την εξάλειψη της συριακής προσφυγικής κρίσης.

Στην ελληνική κοινή γνώμη, υπάρχει ένας πολύ πραγματικός φόβος ότι η χώρα είναι υπνοβατεί προς μια σύγκρουση που δεν θέλει. Η διάθεση αντανακλάται στις πρώτες σελίδες του ημερήσιου Τύπου και υπονοείται από τις παρατηρήσεις πολιτικών σε ολόκληρο το φάσμα. Το ΝΑΤΟ φαίνεται απρόθυμο να εμπλακεί στον πόλεμο των λέξεων, και η δήλωση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, ότι αυτό δεν είναι «θέμα του ΝΑΤΟ», είναι ενδεικτική.

Αλλά θα ήταν εξαιρετικά απρόσεκτο να πιστεύουμε ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο θα αλλάξει. Δεν έχει γίνει στο παρελθόν, και σίγουρα δεν θα γίνει τώρα που τα νεο-οθωμανικά όνειρα του Ερντογάν είναι σε πλήρη εξέλιξη. Θα χρειαστεί πολύ προσεκτικός χειρισμός της κατάστασης από όλα τα μέρη για να αποτραπεί η κλιμάκωση. Αλλά πρέπει επίσης να συμφωνήσουμε με την πιθανότητα ότι, τελικά, η αντιπαράθεση μπορεί να είναι αναπόφευκτη».

Πηγή: https://foreignpolicy.com/2018/04/18/greece-and-turkey-are-inching-toward-war/